Żyli długo i szczęśliwie, póki nie umarli

Bracia Grimm nie dla dzieci. Bez upiększeń, bez cenzury i bez prawienia morałów – za to z mocnymi ilustracjami pełnymi charakteru i czarnego humoru. Wybór 50 tekstów z pierwszego wydania baśni braci Grimm, nieprzekładanego dotąd na język polski.

Przez pewien czas krwawa kiszka i wątrobianka mieszkały blisko siebie i któregoś dnia krwawa kiszka zaprosiła wątrobiankę w gości. Gdy przyszła pora, wątrobianka ruszyła raźnie do domu krwawej kiszki. Kiedy stanęła w drzwiach, ujrzała najrozmaitsze dziwaczne rzeczy. Na schodach, na każdym stopniu, a było ich wiele, działo się coś osobliwego – były tam miotła i szufelka, które biły się ze sobą, była małpa z wielką dziurą w głowie i dużo podobnych dziwadeł. ● (fragment baśni „Dziwaczna uczta”) 

„Śpiąca Królewna”, „Jaś i Małgosia”, „Czerwony Kapturek”… – te baśnie znają chyba wszyscy. Ale kto słyszał opowieść o tym, jak dzieci bawiły się w świniobicie? Kto zna historię o panu Szast-Prast, którą pewien emerytowany wachmistrz opowiedział Wilhelmowi Grimmowi w zamian za parę używanych spodni? Kto wie, że Wieloskórka poślubiła swojego ojca?

Żyli długo i szczęśliwie, póki nie umarli to wybór przygotowany przez Elizę Pieciul-Karmińską, badaczkę i tłumaczkę baśni Grimmów, na podstawie pierwszej edycji ich słynnego zbioru „Kinder- und Hausmärchen”, opublikowanej w latach 1812 (tom I) i 1815 (tom II). Wydanie to zawierało wierny zapis ludowych opowieści i przeznaczone było dla odbiorców dorosłych, zainteresowanych filologicznymi, historycznymi i folklorystycznymi aspektami tych tekstów. W kolejnych edycjach niektóre baśnie wycofywano, inne wygładzano i cenzurowano, stopniowo przekształcając je w typową literaturę dziecięcą – i to w tej wygładzonej postaci trafiły do polszczyzny.

Niniejszy wybór został pomyślany jako zupełnie nowa, świeża odsłona baśni braci Grimm na polskim rynku wydawniczym. Zawiera oryginalne wersje powszechnie znanych tekstów oraz w ogóle nieprzekładane do tej pory na polski opowieści, które autorzy zbioru wycofali z późniejszych wydań. Obok pierwotnych wariantów „Kopciuszka” (tu nazwanego Popielątkiem), „Wieloskórki” czy „Roszpunki” znajdziemy w nim na przykład wycofane później ze względu na francuskie pochodzenie baśnie o Sinobrodym i o kocie w butach, a także wiele fabuł, które dla polskich czytelniczek i czytelników będą całkiem nowe – pominiętych w późniejszych wydaniach dlatego, że były zbyt surowe językowo lub zbyt drastyczne. Jako taki niniejszy zbiór stanowi cenne uzupełnienie tego, co już znamy, i doskonale oddaje charakter pierwotnej wersji oryginału. 

Na rysowanych śmiałą czarną kreską ilustracjach Michaliny Jurczyk nieokiełznany żywioł komizmu przenika się z mroczną energią. Śmiech łatwo może zamienić się w szyderczy grymas obnażający potworne oblicze rzeczywistości, a to, co straszne i niepokojące, rozbrajane jest kpiną i sowizdrzalskim poczuciem humoru.

Mam nadzieję, że niniejsze wydanie pomoże też rozprawić się ze stereotypem o szczególnym okrucieństwie najwcześniejszego zbioru. W popularnym obiegu ta czarna legenda wciąż ma się dobrze, lektura niniejszego wyboru pozwala jednak przekonać się, że pierwotne wersje baśni braci Grimm wcale nie są wyłącznie „krwawe, brutalne i ponure”. Znajdziemy tutaj przecież i baśń magiczną, i opowieść sowizdrzalską, i legendę ludową. ● (z posłowia tłumaczki)

Książka została wydana w serii Świeżym Okiem, w której ukazują się bogato i wyraziście zilustrowane wydania klasyki literatury pięknej – wyjątkowe opracowania graficzne, które pozwalają odkryć i zobaczyć słynne dzieła literackie na nowo.